Makale

Dede Halîfe’nin Risâle fî emvâli beyti’l-mâl ve aķsâmihâ ve aĥkâmihâ ve maśârifihâ Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili

Özet

Bu makale, Dede Halîfe lakabıyla ün salan Kemâlüddîn İbrâhîm b. Bahşî b. İbrâhîm (ö. 975/1567) tarafından kaleme alınmış Risâle fî emvâli beyti’l-mâl ve aķsâmihâ ve aĥkâmihâ ve maśârifihâ adlı eserin tahkik ve tahlilinden oluşmaktadır. Kanûnî Sultan Sulayman’ın (ö. 974/1566) oğlu Şehzade Muśŧafa’ya (ö. 960/1553) ithaf edilen bu eser Arapça olup, Beytülmâl (devlet hazinesi) ile ilgili fikhî hükümleri ele alan değerli bir çalışmadır. Müellif eserde Beytülmâl’a ait malların İslam hukuku kaynaklarınca ayrı ayrı dört bölüme ayrılacağını, her bölümün kendine özgü gelir kaynakları ve masraflarının olduğunu, dörde ayırılan bu malların birleştirilmemesi ve belirlenen masraflarına aykırı tasarrufta bulunulmamasına özen gösterilmesi gerektiğini ayet, hadis ve İslam hukukçuların görüşleriyle vurgulamaktadır. Beytülmâl’i konu edinen bu eser günümüzdeki her türlü insanî yardım kuruluşları ve kamu malı ile ilgilenen kuruluşlar için de adeta bir kılavuz niteliği taşımaktadır. Çalışmamızda eser muhteva ve üslup açısından değerlendirilmiş, atıfları kontrol edilmiş ve kaynakları tespit edilmiştir. Ayrıca eserde geçen muğlak kelimeler izah edilmiştir. Müellifin hayatı ve eserleri hakkında da detaylı bilgi sunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku Beytülmâl emvâli beyti’l-mâl Dede Cöngî Dede Halîfe Bahşî